Beste Veendammer,

Graag praten we je bij over de actuele uitdagingen binnen het sociaal domein in Veendam. Onze gemeente staat voor grote uitgaven in Jeugdhulp en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Helaas brengen deze uitgaven een zware financiële last met zich mee van maar liefst €12,7 miljoen (inzet van eigen middelen), wat ten koste gaat van andere belangrijke gemeentelijke opgaven.

Financiële Druk en Rijksbijdrage

Onze fractievoorzitter Robert de Jonge benadrukte tijdens zijn recente beschouwing in de gemeenteraad: “Inzet van eigen middelen gaan ten koste van andere opgaven in onze gemeente.” Vanuit het Rijk ontvangen we €26.500.000,- ter ondersteuning van deze taken, maar dit blijkt ruim onvoldoende om alle benodigde zorg en ondersteuning te kunnen bieden. Dit probleem is niet uniek voor Veendam, maar een gedeelde uitdaging onder Nederlandse gemeenten.

Toenemende Kosten in het Sociaal Domein

Recente rapporten tonen aan dat de totale kosten voor het sociaal domein sterk stijgen, met een nationale stijging van 11,2% naar €18,4 miljard voor Nederlandse gemeenten. In Veendam alleen bedragen de totale uitgaven voor het sociaal domein €39.271.000,-, wat neerkomt op ongeveer 28% van onze totale gemeentebegroting van ca. €140.000.000,-.

Verplichtingen en Ondersteuning

Gemeenten hebben de verplichting om ondersteuning te bieden aan burgers volgens de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015, de Jeugdwet en de Participatiewet. Dit varieert van langdurige thuiszorg en Jeugdhulp tot het bevorderen van arbeidsdeelname voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. (Decentralisatie Rijkstaken: In 2015 kregen gemeenten omvangrijke sociale taken overgedragen met een aanzienlijk lagere rijksuitkering dan nodig werd geacht voor de verwachte nieuwe integrale aanpak, ondanks waarschuwingen van de Raad van State over de beperkte financiële middelen).

Specifieke Uitdagingen binnen de Jeugdhulp

Binnen de Jeugdhulp zien we vooral hoge kosten op de volgende onderdelen:

  • Intensieve begeleiding en behandeling: Specialistische zorg en behandelingen zijn kostbaar en de vraag hiernaar blijft stijgen.
  • Pleegzorg en verblijfszorg: De kosten voor verblijf in pleeggezinnen en instellingen nemen toe, deels door een tekort aan geschikte opvangplekken.
  • Complexe zorgvragen: Hoog specialistische zorg voor kinderen met complexe problemen is kostbaar en lastig op te schalen.

Het Jeugd Expertise Punt (JEP)

Het Jeugd Expertise Punt (JEP), dat in april 2023 van start is gegaan, wordt gezien als een veelbelovende ontwikkeling. JEP biedt diverse vormen van Jeugdhulp, zoals individuele begeleiding, gezinsbegeleiding en specialistische behandelingen. Ondanks deze uitgebreide ondersteuning, zal het tijd kosten voordat concrete resultaten zichtbaar zijn volgens betrokken wethouder.

Financiële Tekorten en Toekomstperspectief

In 2023 bedroeg het tekort in de begroting voor het sociaal domein €2.200.000,-, wat de nijpende financiële situatie benadrukt. Deze tekorten zijn onhoudbaar op de lange termijn, vooral gezien onze eigen bijdrage die inmiddels is opgelopen tot €12.771.000,-. Dit legt een zware last op onze gemeentelijke financiën, die niet duurzaam is zonder structurele aanpassingen en meer ondersteuning vanuit het Rijk.

Toekomstige Stappen en Oplossingen

Als gemeente staan we voor moeilijke keuzes. We moeten zorgvuldig prioriteiten stellen en creatief zijn in het vinden van oplossingen. Opties zijn onder meer het efficiënter inzetten van middelen, het intensiveren van samenwerkingen met andere gemeenten en maatschappelijke organisaties, en het blijven lobbyen voor een eerlijker verdeelsleutel vanuit het Gemeentefonds. Daarnaast blijven we aandringen op een structurele verhoging van rijksbijdragen om de kwaliteit van onze dienstverlening te waarborgen.

Lokale Bezorgdheid en Betrokkenheid

Het is verontrustend dat het aantal jeugdigen dat Jeugdhulp ontvangt de afgelopen twintig jaar aanzienlijk is gestegen. Twintig jaar geleden ontving 1 op de 27 jeugdigen Jeugdhulp, terwijl dit nu landelijk gezien 1 op de 7 is. In Veendam is dit zelfs 1 op de 6, wat ons ernstige zorgen baart. Ondanks onze inzet en gerichte preventieve maatregelen blijft de vraag waarom dit cijfer in onze gemeente hoger is dan elders.

Wij blijven dit onderwerp nauwgezet volgen en staan voor goede zorg en verantwoorde uitgaven.

Met vriendelijke groet,

Fractie GemeenteBelangen Veendam